Ünlü düşmesi nasıl ayırt edilir?
İkinci hecesinde dar ünlü (ı, i, u, ü) bulunan bazı sözcüklere ünlüyle başlayan ek eklendiğinde dar ünlü düşer. “Bağrı” sözcüğünde ünlü düşmesi (bağrı Bazı iki heceli sözcüklerde ünlü ile başlayan bir ek varsa ikinci hecedeki dar ünlüler atlanır: ağız / ağız, alın / alın, çığlık / bağırsak, ben / benzi, beyin / beynimiz, boyun / boyun, yan / yan, burun / burunlar, burun / burunlar, göğüs / göğüs, kalp / yürek, göbek / göbek, oğul / oğul; dönüş- / dönüş-, … Ünlü düşmesi Türkçede görülen bir ses olayıdır. Genellikle ikinci hecede dar ünlü (ı, i, u, ü) bulunan kelimelerde görülür ancak istisnaları da vardır. Dar ünlü: azcık>acık, bircik>biricik vb. Alıntı sözcüklerin Türkçeleşme aşamasında, sözcüğün son hecesine Türkçe kurallarına uymayan iki ünsüzün eklenmesiyle ünlü türemesi meydana gelir. Türkçede, a, e ile biten fiillerin şimdiki zaman kipinde, a ünlüleri hem telaffuzda hem de yazımda ı, u’dur. E ünlüsü i, ü olur: başlar ( Bir kelimede ünlü uyumunu aramak için en az iki ünlü gerekir. Türkçe kelimelerin ilk hecesi hariç, diğer hecelerde geniş ünlüler “o-ö” yoktur. Bulunan kelimeler Türkçe değildir. “I care”, “it was announce”, “for your will”, “here you go”, “your palm” gibi kelimelerde ünlü düşüşü yoktur. ☺ Ünlü düşmesi bazı bileşik isimlerin oluşumunda da görülür. Pazartesi (Sunday + next = “e” ünlüsü atılmıştır.) Cumartesi (Friday + next = “e” ünlüsü atılmıştır.) Ünsüzle biten kelimelerin yanına ile yazıldığında i ünlüsü atılır ve majör ünlü uyumunu izler: Bulut-la (bulutlu), Çiçek-le (çiçekli), Kuş-la (kuşlu) vb. Dilimizdeki kelimeler ek aldığında kökleri değişmez. Bu kural iki kelime için geçersizdir. Buna göre, “I, you” kelimelerine -e eki eklendiğinde, kökteki e sesleri a olur ve bu ses olayına “ünlü değişimi” denir. “Ben + e – bana” kelimesi ünlü değişiminin bir örneğidir. Çekimlemetekil3. çoğulbelirtmeağzınıyönelmeağzınabulunmaağzındaayrılmaağzından40 satır daha Kelimeler birleştirilirken baskın ünlü (a, e) diğer ünlüyü zayıflatır ve düşmesine neden olur. kahvede>kahvaltıda, cuma>cumartesiden sonra, ne için>neden, ne için>Nola, sütlü yemek>sütlaç, vb. Ünlü ile biten kelimelerin yanına while yazıldığında, y ünsüzü eklenir ve baştaki i ünlüsü atlanır: ev-y-ken (evde), okul-y-ken (okulda), okuma-y -ken (ders çalışırken), weg-y-ken (yolda) vb. 12. ”his-i ⇒sosyal” (ünsüz türemesi) „öğren-(i)ci ⇒ student“ (ünlü kaybı) „ben-e ⇒ bana“ (ünlü değişimi) „student-n-in / life -n -a” (füzyon ünsüzü) Cevap D Sayfa 5 106 Fonoloji Çözümleri 4. Test 1. Büyük ünlü uyumu, Türkçe bir sözcüğün ilk hecesinde kalın “a, ı, o, u” ünlüsü varsa, ondan sonraki sözcüğün … Ünlü daralması, Türkçede geniş ünlülerin dar ünlülere dönüştüğü bir ses olayıdır. A veya e ünlüleriyle biten bir fiile -yor eki eklendiğinde, fiilin son hecesindeki ünlü ı, i, u veya ü ünlülerinden birine dönüşür: hide + yor > hides. wish + yours > wishs. celebrate + celebrate > celebrates. Bazı sözcüklere küçültme ekleri “-cık, -cik, -cak, -cek, -rak, -rek” ve “-l” ekleri eklendiğinde orta hecede ünsüz düşmesi meydana gelir. küçük-cuk>çok küçük, çok küçük-çok küçük>çok küçük, çok küçük-küçük>çok küçük, çabuk-cak>çabuk, büyük-büyük>çok büyük, küçük-büyük, yüksek-l>yüksel-, alçak-l>alçak-, küçük-l>küçült- vb. Ünlü daralması, Türkçede geniş ünlülerin dar ünlülere dönüştüğü bir ses olayıdır. A veya e ünlüleriyle biten bir fiile -yor eki eklendiğinde, fiilin son hecesindeki ünlü ı, i, u veya ü ünlülerinden birine dönüşür: hide + yor > hides. wish + yours > wishs. celebrate + celebrate > celebrates. Ünsüz silinmesi, bir kelimenin sonundaki son ünsüzün son ekle birlikte çıkarılmasıdır. Türkçede ünsüz düşmesi genellikle -cık -cik eki olan kelimelerde görülür. Bunun dışında, birçok ilgili fiilin sonundaki ünsüz harf de çekimsel veya eklemeli ek ile kullanıldığında çıkarılır. Türkçe bir cümlede kullanılan sözcüklerin son hecesinde belirtilen dar ünlülerden biri bulunursa ve bu sözcüğü ünlü harfle başlayan bir sözcük izliyorsa, sözcüğün son hecesindeki ünlü harf düşürülür. 8. Ünsüzlerden birinin atılmasıdır. Ünsüz düşmesi A’daki “alçak-l ⇒ low”, B’deki “sıcak-cık ⇒ sıcacık”, C’deki “küçük-cük ⇒ tiny” ve E’deki “ufak-l ⇒ small” sözcüklerinde görülmektedir.Ayrinti ünlü düşmesi var mı?
Azıcık ünlü düşmesi mi?
Oynayan kelimesinde ünlü düşmesi var mı?
Pazartesi ünlü düşmesi var mı?
İle bitişik yazılırsa ünlü düşmesi olur mu?
Bana sana hangi ses olayı?
Ağıza mı ağza mı?
Kahvaltıda ünlü düşmesi var mı?
İken ünlü düşmesi var mı?
Öğrencide ünlü düşmesi var mı?
Diyerek hangi ses olayı?
Kucucuk hangi ses olayıdır?
Ünlü daralmasi nedir örnek?
Ünsüz düşmesi nasıl anlaşılır?
Bir sözcükte ünlü düşmesi olması için gerekli şartlar nelerdir?
Kucucuk hangi ses olayıdır?